29 Kasım’da Yakınımızdan Geçecek Asteroit Tehlike Yaratacak Mı?

29 Kasım 2020 tarihinde görece büyük bir asteroit dünyanın yakınından geçecek. Ancak endişe etmeyi gerektirecek bir durum yok, çünkü bu asteroit Dünya – Ay arası mesafenin yaklaşık 12 katı uzaklıktan geçip gidecek. Çarpışma riski oluşturmayan bu mesafe, gökbilimsel ölçeklerde oldukça yakın olarak değerlendirilebilir.

Yazımızın video versiyonunu bu linkten veya aşağıdan izleyebilirsiniz. Video izlemeyi değil, okumayı tercih edenler ise, sayfayı kaydırıp okumaya devam edebilir… 

Dünyamızı yakından ziyaret edecek gök cismine gelmeden önce asteroit ya da küçük gezegen (minör planet) olarak isimlendirilen asteroitlerden biraz bahsedelim. Güneş sisteminde asteroitlerin büyük bir kısmı Mars ve Jüpiter arasındaki Asteroit Kuşağı’nda yer alır. Bu kuşakta yaklaşık olarak 600.000 asteroit bulunur. Astreoit kuşağındaki gök cisimlerinin çapı birkaç metreden yaklaşık 1.000 kilometreye kadar geniş bir ölçekte değişiklik gösterir.

Örneğin, bugüne dek keşfedilmiş en büyük asteroit olan Ceres, 952 kilometre çapa sahiptir ve boyutunda dolayı aynı zamanda “cüce gezegen” olarak da sınıflandırılır. Ayrıca Ceres asteroit kuşağının toplam kütlesinin %32’sini oluşturur. En büyük ikinci ve üçüncü asteroitler olan Vesta ve Pallas’ın çapları 500 kilometrenin üzerindedir. Ancak bu saydığımız büyük asteroitler istisna sayılabilir. Çünkü astreoitlerin büyük bir kısmı ancak birkaç yüz metre boyutlarındadırlar.

Ayrıca yörüngelerine ya da boyutlarına göre bazı asteroitler, “tehlikeli olabilecek gök cisimleri” olarak sınıflandırılırlar. Eğer bir gök cismi Dünya’dan 0.05 astronomik birim yakından seyrediyorsa (Dünya – Ay arası mesafenin 19.5 katından daha az) ve çapı 140 metrenin üzerindeyse, bu gök cisimleri tehlikeli olabilecek gök cisimleri (PHO) olarak etiketlenir. Bu sınıflandırma, gelecekte dünyaya tehlike yaratabilecek cisimlerin takibini kolaylaştırır. Ancak sınıflandırma sizi yanıltmasın. PHO kategorisinde olan her gök cismi dünyaya çarpacak diye bir kural yok. Bugüne dek tespit edilen PHO’ların en az %98’inin gelecek 100 yıl içerisinde Dünya’ya çarpma olasılığı bulunmuyor. Dünya’ya küresel ölçekte zarar verebilecek asteroitin en az 400 metre çapında olması gerekir ancak bu tür çarpmalar oldukça nadir gerçekleşir. Kayıtlara göre bu tür çarpmalar ancak her 100.000 yılda bir gerçekleşebilir.

29 Kasım’da dünyanın yakınından geçecek olan asteroit [(153201) 2000 WO107] de tehlikeli olabilecek gök cismi kategorisinde bulunuyor. Çünkü boyut olarak 500 metrelik çapa sahip olan bu gök cismi, belirttiğimiz tarihte Dünya – Ay arası mesafenin 11.19 katı bir uzaklıktan geçecek. Bu uzaklık dünyamız için güvenli bir mesafe olduğu için endişe etmeyi gerektirecek bir durum söz konusu değil. Saatte yaklaşık 90.000 kilometrelik hızla hareket eden bu gök cismi, dünyaya yakın cisim (NEO) sınıfında bulunan, Aten tipi bir asteroit. Aten tipi asteroitlerin yörüngeleri Dünya ile çakışır ve çoğunlukla Dünya yörüngesinin içinde hareket ederler. Aten asteroitlerinin en ünlüsü olan Cruithne, Dünya ile neredeyse Dünya ile aynı yörüngeyi takip eder. Bu nedenle Aten tipi asteroitler zaman zaman Dünya’nın görünmeyen uyduları olarak nitelendirilir ancak bu cisimlere uydu demek pek doğru sayılmaz.

(153201) 2000 WO107 asteroiti yakın bir mesafeden geçecek olmasına rağmen çıplak gözle gözlemlenemeyecek. Asteroitin boyutu, geçeceği uzaklığı ve yüzeyinin düşük yansıtabilirlik oranı (albedo) nedeniyle, gök cisminin görünür kadri +12 ila +13.5 arasında değişecek. Yani oldukça düşük parlaklık oranına sahip asteroiti çıplak gözle gözlemlemek mümkün olmasa da 6 inç, 8 inç veya daha büyük bir teleskopla gözlemlenme şansı da yok değil. Asteroiti gözlemlemeyi başaran şanslı gözlemciler, bu gök cismini gökyüzünde hızlıca hareket eden soluk bir yıldız olarak görebilirler.

Hazırlayan: Kemal Cihat Toprakçı

Kaynaklar ve Referanslar:

1. Irizarry, E. (n.d.). Asteroid 2000 WO107 will pass safely Kasım 29, closer in subsequent flybys. Bağlantı Adresi: https://earthsky.org/space/asteroid-2000-wo107-nov-2020-flyby-then-closer
2. NEO Basics. (n.d.). Retrieved Kasım 26, 2020, adres: https://cneos.jpl.nasa.gov/about/neo_groups.html
3. Will an asteroid hit the Earth? (n.d.). Alındığı Tarih: Kasım 26, 2020, adres: https://starchild.gsfc.nasa.gov/docs/StarChild/questions/question11.html