Güneş Sistemi’nin dışında yer alan yıldız sistemlerinde, olası yaşam barındıran ötegezegenlerin üzerinde de yıldızın ışığı ile enerji üretip beslenen bitki benzeri canlılar olabileceğini varsayabiliriz.

Bu olası canlılar da, yıldızdan gelen ışığı fotosentez veya benzeri bir mekanizma ile ihtiyaç duydukları enerjiye dönüştüreceklerdir. Peki bu bitkilerin rengi de yeşil mi olur o zaman?

Şu bir gerçek ki, bitkilerin rengi, yıldızından gelen ışığın türü ve miktarıyla doğrudan ilintilidir. Dolayısıyla, bitkinin “görünür” rengini belirleyen yıldızdan gelen ışınım miktarı ve türüdür. Bildiğiniz gibi, bir yıldızdan gelen ışınım, birçok dalga boyunun birleşimidir. Biz bu dalga boyları (tayf) arasından çok küçük bir kısmını gözlerimizle algılayabiliriz ve bu algıladığımız bölüme “görünür ışık” deriz.

Yıldızlardan yayılan ışık ve tayf türleri hakkında daha detaylı bilgi almak için, bu linkteki yazımızı okumanızı tavsiye ederiz. Ek olarak, yıldızların yapılarına göre tayf türleri hakkındaki yazımıza da bu linkten ulaşabilirsiniz. 

Dünyamızda, bitkiler hücrelerinde bulunan klorofiller yoluyla Güneş’ten gelen ışığın yüksek enerjili kırmızı ve mavi tayfını kullanırken, daha düşük enerjili yeşil tayfı kullanmayıp büyük oranda geri yansıtırlar. Bu nedenle, “reddettikleri” düşük enerjili yeşil ışık yüzünden yeşil görülürler.

siyah-bitki-66241
Simsiyah bitkilere ne dersiniz?

 

Daha farklı, örneğin K ve M tayf türündeki düşük ışıma gücüne sahip yıldızların çevresinde dolanan gezegenlerde ise, bitkiler yeşil değil, siyah veya koyu gri olma ihtimaline sahip. Çünkü, böylesi küçük yıldızların yaydığı ışınımın büyük kısmı bizim göremediğimiz kızılötesi dalga boyundadır ve görünür ışık dalga boylarında yaptıkları ışıma görece düşük seviyededir.

Bu nedenle, böylesi bir yıldızın çevresinde yer alan olası bir gezegenlerdeki bitkiler, kızılötesi ışıma haricinde küçük yıldızlarından gelen az miktardaki “görünür” ışık tayfını tümünü kullanmak zorunda kalabilirler ve bu nedenle gelen tüm ışığı emip hiç yansıtmayarak siyah bir renge bürünebilirler.

Farklı olasılıklar da söz konusu olabilir. Örneğin, yüksek ışıma gücüne sahip A veya F tayf türünde bir yıldız morötesi dalga boyunda fazlasıyla ışınım yayacağından, bitkiler yüksek enerjili morötesi dalga boyunu fotosentez için kullanıp, kırmızı ışığı gerek duymadıkları için hiç kullanmadan yansıtabilirler. Bu durumda, o gezegendeki bitkilerin tümü kırmızı ve tonlarında olacaktır.

Elbette tüm bu anlattıklarımız, “bizim gözlerimiz” için geçerli. Çünkü biz insanların görebildiği tayf aralığı belli. Bahsettiğimiz gezegenlerde yaşayan olası zeki varlıklar bizden daha farklı görünür tayf aralığında görüyor olabilir. Yani bizim baktığımızda siyah gördüğümüz bitki, onlar için bizim anlayamayacağımız çok güzel bir renkle görünüyor olabilir, kimbilir?

Zafer Emecan

İlk olarak sitemizde 29 Mayıs 2016 tarihinde yayınlanan bu yazımız, içeriği elden geçirilip düzenlenerek yeniden yayınlanmıştır.