Dünya’nın en büyük kütle çekim dalgası dedektörleri, bir nötron yıldızını yalayıp yutan bir kara deliğin izini bulmuş olabilir.

Nötron yıldızları ve kara delikler gibi büyük cisimler çarpıştığında, uzay-zaman dokusunda hafifçe dalgalanan kütle çekim dalgaları (uzay zaman dalgalanması) yayarlar. İşte bunlar, fizikçilerin Amerika’da bulunan LIGO ve İtalya’da bulunan VIRGO dedektörlerini kullanarak tespit ettiği uzay-zamandaki büzüşmeleri ortaya çıkaran dalgalardır. En azından ekip, ne gördüklerinden %86 oranında emin.

Olayın 1.2 milyar ışık yılı uzakta gerçekleşmiş olmasından dolayı, tespit edilen dalgalar oldukça zayıf. Bu yüzden de Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nde profesör ve aynı zamanda LIGO bilimsel iş birliğinin bir üyesi de olan Alan Weinstein, bu sinyallerin ne olduğundan asla yüzde yüz emin olamayacaklarını söylüyor. Aslında hala bu sinyalin aygıtlardan kaynaklı bir hata olması ihtimalinin %14 oranında olduğunu da sözlerine ekliyor.

Ancak eğer araştırmacılar haklıysa, ilk nötron yıldızı ve kara delik çarpışması bize ağır elementlerin nasıl gezegenimize kadar gelebildiği konusunda bir şeyler öğretebilir. Bu tarz nötron yıldızı çarpışmaları, ışık dalgaları ve kütle çekim dalgaları gibi elektromanyetik dalgalarının yanı sıra, gerçeklenen nükleer birleşmeler sonucu altın ve platin gibi çok fazla ağır elementler de ortaya çıkarır.

Weinstein’ın dediğine göre bu büyüklükteki bir çarpışma ön sıralardaki koltuklardan bize “devasa bir ışık şovu” vaat ediyor. Kara delik, nötron yıldızından daha büyüktür ancak, bütün yıldızı yutabilecek kadar büyüklüğe sahip değildir. Bunun yerine, ölümcül kütle çekim pençesiyle, en yakın olan tarafından başlayarak nötron yıldızını parçalar.  Ancak 1.2 milyar ışık yılı uzaklıktaki arka sıra koltuklarımızda ise bu devasa ışık şovu, bizim için arka plan sinyalindeki minik, belirsiz bir kıpırdamadan başka bir şey değil.

Araştırmacılar, çarpışmaya karışmış olan cisimleri ayırt etmek için; iki cisim birbirinin etrafındaki yörüngede dönerken artan kütle çekim dalgalarının frekansının hızını ölçtüler. Daha yüksek kütleli cisimler, cisimlerin birbiri etrafında daha hızlı dönmesine sebep olan enerjiyi taşıyan daha çok kütle çekim dalgası yayar. Bu da, dalga frekansının daha düşük kütleli cisimlerinkinden daha hızlı arttığı anlamına gelmektedir.

Bu durumda ise frekans, iki nötron yıldızının çarpışmasına göre daha hızlı artar ancak, iki kara delik çarpışmasından da daha yavaş gerçekleşir.

Weinstein’e göre bu kadar büyüklükteki çarpışmalar oldukça nadirdir ve kendi galaksimizde bile her 100,000 yılda bir ortaya çıkar. Ama uzayda daha uzağa baktığımızda daha fazla galaksi görüyoruz ve bu da daha fazla çarpışma görme şansımızı arttırıyor.

Ekip, şu anda aynı olaydan gelen optik veya radyo dalgası sinyallerine bakarak bulgularını doğrulamak üzerinde çalışıyor. Ayrıca arka plandan gelen bazı gürültüleri azaltmak için verileri temizliyorlar.

Hazırlayan: Yasemin Saplakoglu
Çeviri: Burcu Ergül

https://www.livescience.com/65424-neutron-star-black-hole-collide.html