Büyük Köpek Cüce Gökadası (Canis Major Dwarf), 2003 yılında uluslararası bir ekip tarafından keşfedilmiş olup şu an itibarıyla galaksimiz Samanyolu’na en yakın uydu gökada olarak kabul ediliyor ve Samanyolu’nun en yakın komşusu konumunda.
Genel yapı itibarıyla düzensiz galaksi sınıfından olan Büyük Köpek Cücesi, Samanyolu’nun merkezine yaklaşık 42.000 ışık yılı, Güneş Sistemi’ne ise yaklaşık 27.000 ışık yılı uzaklıktadır ve gökyüzünde Büyük Köpek Takım Yıldızı bölgesinde yer alır.
Böylesi yakın bir galaksinin keşfinin 2003 yılına kadar mümkün olmayışı, konum olarak Samanyolu Galaksisi’nin yoğun yıldız, gaz ve toz düzleminin arkasında kalıyor olması nedeniyle. Gökbilimciler gökadanın varlığından, yoğun Samanyolu diskinin görüş açımızı engellemesi nedeniyle, 2MASS projesi kapsamında tüm gökyüzünü 1.25 ve 2.17 mikrometre dalga boyu aralığında inceleyen teleskopların yardımıyla çok geç ve güçlükle haberdar oldular.
Bu galaksiyi görünür ve kızıl ötesi ışık altında inceleme yapan teleskoplarla görüntüleyebilmemiz mümkün olmuyor. O nedenle elimizde bir fotoğrafı yok, ancak bilgisayar benzetimleri yoluyla yapısını inceleyebiliyoruz.
Galaksi, kırmızı devlerin ve cüce yıldızların ağırlıklı olduğu yaklaşık bir milyar yıldızı bünyesinde barındırmakta. Yani, içerdiği yıldızlar oldukça yaşlı. Bu da, çoğu cüce galaksinin aksine bu gökadada yıldız oluşumunun durduğu veya çok az gerçekleştiği anlamına geliyor.
Samanyolu Galaksisi’nin Büyük Köpek Cücesi’ne uyguladığı kütle çekim kuvveti sebebi ile, galaksinin yapısı fazlasıyla bozulmuş durumda. Cüce galaksinin Samanyolu çevresindeki yörüngesi boyunca oluşan gel-git akıntıları, gökadamızı boydan boya saran halkalar oluşturmuştur. Bu akıntıların içinde bolca gaz ve tek tük de olsa gökadadan kopmuş yıldızlar yer alıyor. Büyük ihtimalle gökadanın yeni yıldız oluşumları gerçekleştirmesini sağlayan gaz ve toz stoğunun büyük kısmı da galaksimiz Samanyolu tarafından yutulmuş halde.
En üstteki kapak fotoğrafında, Büyük Köpek Cücesi’nin bir canlandırması yer alıyor, sarı çember içine aldığımız cüce galaksinin kırmızı ile renklendirilmiş izleri, mavi renkle belirtilen Samanyolu Galaksisi’nin yoğun gelgit etkisiyle oluşan gaz ve toz akıntısını gösteriyor. Canlandırmadan görebileceğiniz gibi, cüce galaksi Samanyolu çevresindeki her turunda içerdiği maddenin bir kısmını daha kaybediyor.
Sinan Duygulu
http://astronomy.swin.edu.au/cosmos/C/Canis+Major+Dwarf
https://www.britannica.com/place/Canis-Major-Dwarf-Galaxy
https://apod.nasa.gov/apod/ap071104.html
https://www.universetoday.com/tag/canis-major-dwarf-galaxy/
Bunları da okumalısınız, okumak güzeldir:
Gökbilim Dükkanı
Fırından Yeni Çıkanlar
Bu Gece Gökyüzü
